گرافیک نوین

فصل اول:

این بخش هنری از فانوس برای شماست شمایی که با هنر گرافیک آشنایی دارید یا دوست دارید که آشنا شوید یا اینکه اصلا بعد از خواندن این بخش علاقمند می شوید. پس با فانوس همراه باشید تا با خواندن این قسمت از مقاله گرافیک نوین(1) و همچنین مقالات بعدی موجود در سایت، همه چیز درباره گرافیک را بدانید.

گرافیک از سوی هنرهای تجسمی است که صد البته برای کسانی که آن را با نقاشی اشتباه می گیرند چون شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که وقتی به کسی میگویید رشته ام گرافیک است می گوید پس چهره مرا نقاشی کن باید بگویم گرافیک در اصل ایده و ترکیب بندی است که اکثر اوقات بین نوشته و تصویر اتفاق می افتد و نقاشی بیشتر تقلید طبیعت است که ایده های گرافیست ها می تواند بوسیله دست مثال یک نقاش اجرا شود که خیلی از هنرمندان شاید برای اجرای بهتر و شاید بخاطر کسری وقت طراحی نهایی را به شخص دیگری میسپارند که از نوع اول می توان به بیلبوردهای توی خیابان اشاره کرد و گروه دوم به آقای ممیز یکی از گرافیستهای برتر ایران اشاره کرد و گاهی هم آن ایده توسط کامپیوتر و برنامه های پیشرفته اجرا می گردد که مطمئنا کار با دست از ازرش با لاتری برخوردار است.

گرافیک در معنای لغت به معنی ترسیمی و نگارشی است و در دو مفهوم قدیم ، سنتی و جدید ، نوین متمایز می گردد که در مرز بین این دو پدیده چاپ قرار دارد.

همانطور که گفتم گرافیک به دو دسته قدیم و جدید و بین این دو چاپ ، تقسیم می شود.

البته منظور از چاپ هم ، چاپها ی دستی بوسیله قالب چوبی، لوح فلزی(گرانور)و نیز چاپ سنگی (لینو گرافی دستی) است و هم چاپ نیمه ماشینی مثل ؟ لینوگرافی جدید و هم چاپ ماشینی نظیر چاپ حروفی (نترپرس) و ؟ و غیره

عنوان قدیم گرافیک با گرافیک سنتی شامل خطاطی ، نقاشی دو بعدی ، کنده کاری می باشد که بیشترین نمود ان در آرایش کتابهاست که محصول همکاری نقاش، خوشنویس، تذهیب کار و جلد ساز است.

و اما گرافیک نوین علاوه بر کتاب آرایی در عرصه تبلیغات تجاری، اعلانات دیواری (پوستر) و مطبوعاتی ونشان ها (مارک) و غیره می باشدو حتی در سینما و تلویزیون هم کاربرد دارد. مثل عنوان بندی (تیتراژ) فیلم و تصاویر متحرک طراحی شده (انیمیشین).

هنر گرافیک نوین با معماری ومسائل ارتباط محیطی نیز تداخل دارد، پس این هر علاوه بر خط و رنگ به عناصر بصری دیگری چون حجم و نور و حتی حرکت برای انتقال مفاهیم کمک می گیرد.

نماد و نشانه

در طول تاریخ از نماد، که نوعی علامت واجد هویت بصری است به عنوان ابزاری برای ایجاد ارتباط استفاده شده است. تصویر بر این است که انسان پیش از تاریخ با خراش دادن و ایجاد نقش بر دیوار غارها آلنامیرا در اسپانیا و لاسکو در فرانسه تلاش داشته تا از این طریق به دیگرن اعلان خطریا آگاهی دهد و یا پیام های دیگری را انتقال دهد. باستان شناسان لوازم و ابزارهایی را از یونان باستان یافته اند که بر آنها نقوش و علائم نمادینی نقش بسته که احتمالاً معرف خالق آنها بوده است. در تابوت های مصری نیز نقوش نمادینی حکاکی شده است که احتمالاً نشان از هنرمند خالق آن دارد. در جوامع قرون وسطایی بازرگانان و صنعتگران برای مشخص کردن کالاها یا محصولاتشان از علائم ونمادهای خاصی استفاده می کردند که شناساگر آنها بود. چاپگران اواخر سده نوزدهم میلادی نیز که به مهارت ها واستادی خود فاخر بودند، بر روی تمامی چاپنقش های خود نمادهایی را به صورت حرف نشانه یا امضاء چاپ می کردند که معرف حرفه وصنعتگری آنان بود. در آغاز سده بیستم نیز گاوچرانان آمریکایی برای مشخص کردن مالکیت دام های خود از علائم انحصاری استفاده می کردند. در واقع آنها از نوعی زبان تصویری استفاده می کردند که سابقه آن به مصریان باستان می رسد. طی دوره رکود اقتصادی در آمریکا کارگران دوره گرد یا در واقع پیشه ورانی که بیکار شده بودند، یک نظام ارتباطی تحلیلی و کاربردی راابداع کردند. آنها علائم ونشانه هایی بودند که بر دیوار خانه ها و ساختمان ها رسم می کردند و مثلاً گویای خطراتی بود که کارگران دوره گرد را تهدید می کرد. یعنی درست شبیه به روشی که انسان غارنشین از تصاویر خطی استفاده می کرد. دودایره و یک خط رابط بین آنها شناساگر بانوم و معرف این هشدار بود که پلیس ناحیه خشن و متخاصم است. این نشانه به دیگران هشدار می داد که هرچه زودتر محله را ترک کنید. ر سم چهار خط افقی بر خانه، به این معنا بود که اگر در شکستن چوب به مالک خانه کمک کنید. یک وعده غذا به عنوان دستمزد دریافت خواهید کرد. نقوش مخطط، علائم ونوشته های روی در ودیوارهای شهر را می توان همگی به عنوان تلاشی برای بیان احساسات، ایجاد ارتباط یا تلاشی جهت ابراز وجود دانست.

تصویر نشانه (Pictogram)

نمادهای گرافیکی و ساده ای که در این صفحه ارائه شده «تصویر نشانه» می نامند. «تصویر نشانه» نوعی نماد بصری است که اطلاعات را به صورت تصویری وبدون استفاده از کلام ارائه می دهد. «تصویر نشانه» نوعی نماد گرافیکی است که داستانی را به شیوه ای بسیار ساده و همه فهم و فارغ از محدودیت های زبانی روایت می کند.

امروزه این نوع نمادها را می توان در همه جا دید. از علائم راهنمایی رانندگی گرفته تا علائم نشانه های فروشگاه ها، ساختمان های عمومی، مترو، راه آهن و خلاصه هر کجا که ضروری است اطلاعاتی را سریع و صریح به اطلاع عمومی رساند. به عنوان مثال این نمادها ما را به سمت تلفن عمومی، ایستگاه راه آهن، فرودگاه و رستوران راهنمایی می کنند. این نمادها بدون استفاده از کلمات و جملات اطلاعات موردنیازمان را در اختیارمان می گذارند. به عنوان مثال اگر به یک کشور خارجی سفر کنید که با زبان آشنایی ندارید، به آسانی می توانید علائم جاده ای هشداردهنده و بازدارنده آن را تشخیص دهید. و یا به آسانی با توجه به علائم و نشانه ها مسیر خود را برای مکان مورد نظر بیابید، زیرا این علائم خود یک زبان بین المللی ، بصری و بدون کلام هستند.

• از علائم شناسایی یا داغ نشانه هایی که گاوچرانان آمریکایی در آغاز سده بیستم استفاده می کردند.
• نوعی نشان چاپگر قدیمی متعلق به سده نوزدهم، شرکت و سنواکو، ۱۹۲۶

نشانه (لوگو) چیست؟

کلمه لوگو (Logo) از واژه ای یونانی به معنی زبان مشتق شده است. و لوگو را به عنوان یک نماد، علامت، تصویر نشانه و عکس نشانه در نظر می گیریم که معرف و نمایانگر یک سازمان، یک حرفه، محصول یا حتی یک همایش یا یک رویداد خاص است. «نشانه» تجسمی از یک سازمان است و باید مروج هویت بصری آن باشد، هویتی که به سرعت و به آسانی قابل تشخیص باشد.

«نشانه» نمایانگر حجم زیادی از اطلاعات است که در یک بیان بصری واحد متراکم شده است.

در این زمینه داستان معروفی از ریموند لوئی، طراح صنعتی معروف نقل می شود. وی در یک میهمانی با خانمی مواجه شد که در مورد طرح لویی برای شرکت «Exxon» از وی سؤال داشت. وی از لوئی پرسیده بود که چرا چنین سؤالی می کنید و آن خانم گفته بود که چون خیلی جلب توجه می کند و لویی جواب داد :«خوب پاسخ شما همین است».

عوامل موفقیت نشانه

یک نشانه موفق، به سرعت بر مخاطب تأثیر می گذارد و چشم را به شدت به خود جلب می کند. نشانه باید بی هیچ سخن یا کلامی به سرعت قابل تشخیص باشد و دارای انسجامی باشد که آن را از دیگر نشانه ها متمایز سازد. نشانه خوب باید آنچنان قوی و معتبر باشد که تا مدت زمان طولانی همچنان اعتبار خود را حفظ کند و قابل استفاده باشد. برای طراحی هر نوع حرف نشانه ای، راه حل های زیادی وجود دارد، اما اصلی ترین ویژگی یک نشانه یا یک نماد خوب سادگی یا ایجاز آن است. اصطلاح معروف «کمترین بیشترین است» به کرات توسط طراحان و کسانی که طراحی تدریس می کنند استفاده شده است. اصل «کمترین بیشترین است» به آموزه های مدرسه باهاوس مربوط می شود و باید به هنگام طراحی نشانه به خاطر سپرد.

نماد، حرف نشانه یا علامت تجاری؟

برای طراحی نشانه شرکت یا مؤسسه مورد نظرتان از چه قالبی استفاده می کنید. حرف نشانه، نماد یا علامت تجاری؟ مسئله مهمی که همیشه باید به خاطر داشته باشید، تصویری است که تلاش دارید نشان دهید. قالبی که استفاده می کنید خود باید نوعی تصویر قوی و تخیلی را بازتاب دهد. اگر نماد یا تصویر مبهم باشد و موجب سوءبرداشت شود، طرح ناموفق خواهد بود. پیش از تلاش برای طراحی نشانه مورد نظرتان، با دقت به نشانه هایی که در مجلات، روزنامه ها و تابلوی اعلانات وجوددارد نگاه کنید. این طرح ها ایده های فراوانی به شما می دهد و به علاوه امکان می دهد تا تجارب و حاصل کار دیگر طراحان را که منجر به این طرح ها شده، به دقت تحلیل کنید. هر یک از این طرح ها حاصل تلاش طراح در برآورده کردن خواسته های سفارش دهنده و پاسخ گویی به نیازهای بصری شرکت یا مؤسسه است. به نحوی که هم گویای هویت و نوع قعالیت شرکت باشد و هم خود به عنوان یک عنصر تجسمی دارای وحدت و انسجام بصری باشد و چشم را به خود جلب کند. از این رو با مشاهده این طرح ها در می یابید که چگونه سایر طراحان این مسائل را حل کرده اند. در هر صورت به خاطر داشته باشید که طراح حتماً باید در هماهنگی و همفکری با سفارش دهنده بهترین رویکرد به طراحی هویت را تعیین کند.

از چه نوع قالبی استفاده می کنید؟

۱- نماد انتزاعی یا تصویری

نماد می تواند واکنش حسی قویی در مخاطب برانگیزد. نمادهایی که به صورت حرف نشانه استفاده می شوند معمولاً شمایل های تصویری خلاصه شده یا انتزاعی هستند که به شکلی بازتاب دهنده سازمان هستند. بسیاری از نمادهای انتزاعی از دهه ۶۰ عرضه شدند، اما از اواخر دهه ۱۹۸۰ نیز که نشر رومیزی پدیدار شد، حجم بیشتری از این نمادها رایج گشت. اگر قصد دارید طرحی تهیه کنید که منحصر به فرد و در بازار قابل رقابت باشد، باید کاملاً مراقب باشید که طراحتان بیش از حد متکی به برنامه های نرم افزاری موجود در بازار نباشد، زیرا در غیر این صورت فرم نشانه ای که طراحی می کنید تفاوت چندانی با طرح های افراد دیگری که از این برنامه ها استفاده می کنند، نخواهد داشت. طراحی نشانه به تفکر زیادی نیاز ندارد. دستیابی به یک مفهوم خوب باید ارجع تر از سرعت و زمان طراحی باشد. در صفحات بعد با نمونه های مختلف این نوع نشانه ها و ویژگی ها و کاستی های هر یک آشنا می شویم.

۲- حرف نشاه یا نمادهای متکی به طراحی حروف

«حرف نشانه» (Logotype) معمولاً نام یک مؤسسه است که با حروف چاپی مناسب با آن مؤسسه طراحی شده و معمولاً بدون استفاده از نماد گرافیکی است. گاه حرف نشانه متکی به حروف اول نام شرکت است و به شکل حروف چاپی طراحی می شود.

۳- علائم تجاری و نمادهای توصیفی

علامت تجاری (Trade Mark) نام، نماد یا ترکیبی از این دواست که برای شناسایی محصول یک شرکت استفاده می شود. معمولاً علائم تجاری همراه با نشانه TM یا درج می شود.

نکاتی که پیش از شروع طراحی باید به خاطر سپرد

در آغاز کار باید خاطر نشان شود که طراحی نشانه صرفاً خلق یک تصویر زیبا و جذاب نیست، بلکه فرآیندی است که بر یک مفهوم خاص متکی است. طراحی نشانه باید با توجه به عوامل متعددی که بخش عمده ای از آن نیازها و شرایط سفارش دهنده مربوط می شود، انجام گیرد. طراح با اتکاء به این نیازها و نیز اطلاعاتی که گردآوری کرده است شروع به طراحی می کند. در ادامه مراحل آغازین یک پروژه طراحی را بررسی می کنیم.

۱- تحقیق

اطلاعاتی درباره سوابق کارهایی که تاکنون توسط شرکت انجام شده گردآوری کنید. اگر شرکت تازه تأسیس است مایل است چه تصویری از خود نشان دهد؟ و اگر قرار است نشانه قبلی یک شرکت را طراحی مجدد کنید راهی وجوددارد که طرح را به جای آن که تغییر اساسی دهید روزآمد کنید. نوع فعالیت و شخصیت سفارش دهنده در نشانه قدیمی آن تشخیص یافته است. از این رو هرگونه تغییر عمده و اساسی می تواند موجب سوء تغییر عموم شود. مردم به دشواری می توانند با این تغییرات کنار بیایند و غالباً از این نوع تغییرات ناخشنود می شوند. اگر ضروری است با تبلیغ و آگهی نشانه جدید، این تغییر به اطلاع عموم برسد و طرح جدید در سطح گسترده معرفی شود.

woman in white hat and white coat

۲- مخاطب کیست؟

پاسخ به این پرسش می تواند مفهوم کلی نشانه یا حرف نشانه را تعیین کند. در دهه ۱۹۹۰ واژه «چند فرهنگی» نقش عمده یافته است. امروز بازار طراحان به کشورهایی که پیش از این بخشی از بلوک شرق بودند گسترش یافته است. آیا نشانه مورد نظر باید فراتر از مرزهای ملی هم مفهوم باشد؟ به بیان دیگر آیا نشانه باید توجه افراد متعلق به فرهنگ های مختلف را در یک نماد ارائه داد؟

«مهم ترین عاملی که بر ارتباطات عمومی تأثیر می گذارد، رایانه سازی، جهانی شدن تجارت و جنبش زیست محیطی است. این عوامل تقریباً چهره کلی دهه ۱۹۹۰ را شکل می دهند. از این رو ترکیب تصاویری شمال بیت هپ، تصاویر شکل یافته رایانه ای، جلوه های چند لایه کاغذ بازیافت شده و نمادهایی که در تمامی کارها و فرهنگ های مختلف قابل فهم باشد بسیار مؤثر است. اما شگفتی از پدیده های جدید همواره با شیفتگی برای چیزهای آشنا تعدیل می شود.» از گفته های چریش گورمان طراحی مجله «گرافیک دیزاین بواس»

• نشانه ای برای یک مسابقه بین المللی فوتبال که عواید آن صرف مبارزه با بیماری ایدز می شود. اثر تونی دیسپینیا، ۱۹۸۸
• نشانه چاپی بر روی تی شرت، برای فروشگاه مخصوص لباس های راحتی اثر «مووبه» ۱۹۹۱
• کجا و چگونه از نشانه استفاده خواهد شد؟

اگر از نشانه در اندازه های مختلف کوچک و بزرگ و بر روی خودروها، تابلوها و نیز سربرگ ها، کارت ویزیت و دیگر آثار چاپی استفاده می شود، باید دقیقاً توجه که این قالبها و اندازه های مختلف چه تأثیری بر ظاهر کلی طرح می گذارند. آیا می توان طرحی که ابعاد بزرگ آن خوش منظر است، ساده و خلاصه کرد به نحوی که همچنان هویتش حفظ شود؟

فصل دوم:

بروشورها

شکل گیری بروشور می تواند شامل سلسله ای از اندازه ها، صفحات و اشکال باشد. بیشترین بروشورها بر پایه اندازه ای استاندارد هستند نیز دقیقاً هماهنگ یا متناسب با نگهدارنده های بایگانی می باشند یا با مقتضیات پاکت نامه ها هماهنگ می شوند.

ما بروشورها را در بخشی مشابه خبرنامه ها به حساب می آوریم. زیرا چالش های اساسی آنها مشابه هم اند. مقدار متن یکپارچه سازی عناصر گرافیکی با متن بدینسان تمام اطلاعات و رهنمودها که برای خبرنامه ها به کار گرفته می شدند برای بروشور نیز به کار می رود.

نظر به اینکه مقدار زیاد متن در کل دارای یک رنگ خاکستری است هنگامی که به صفحه نگاه می کنید می توانید برای لذتبخش تر کردن آن با افزودن کنتراست هر کاری انجام دهید. در این مثال از کادربندی بیش از حد بزرگ برای ایجاد کنتراست در سمت راست و چپ صفحه و در بخش وسطی مقدار قابل توجهی فضای سفید به وجود آورده ایم.

به دلیل اینکه بیشتر بروشورهای دو لتی و س لتی- نظیر این یکی- برای هماهنگی با نگهدارنده های بروشور (بایگانی) با پاکت نامه، اندازه ای استاندارد دارند، جای زیادی بر ای تنوع ستون متنی عریض وجود ندارد اما می توانید جذابیت های بصری اضافه کنید و یکنواختی متن صفحات سنگین را با جاگذاری و در ارتباط با تعدادی تصاویر با قسمت های خسته کننده کاهش دهید.

طراحی این بروشور را برای کازینوی شبانه جمع آوری اعانه با تصویری به شیوه چشمه های لاس وگاس و حروفی متضاد در عنوان شروع کردیم که در مجموع با احتساب ۸ صفحه منگنه شده همانند یک جزوه کوچک می شود.

با ترکیب تیتر و عناصر در یک واحد گرافیکی جمع و جور عنصر گرافیکی سرگرم کننده ای ورای عنوان فرعی تجربه کرده ساختیم و عناصر دیگر را حول آن حرکت دادیم. کوششی چند جانبه از جاگذاری ها و اندازه های فراخور.

چشمه را با ظاهری عظیم و نامطبوع شروع کرده بودیم شدیداً اندازه آن را تعدیل نمودیم. برای از بین بردن لی آوتی ملال آور و وسط چین اشاره به حالتی پیش بینی نشده تفریحی و فضایی انرژی زا، عنوان تیتر گرافیکی را کج قرار دادیم.

طراحی ما اتکای بیشتری به تأثیر بصری از عنوان گرافیکی دارد. به طوری که پس زمینه را برای نهایت تأثیرگذاری به رنگ مشکی تبدیل کردیم. پیش از این عکس ستون انبار چندان زنده نبود و برای جذابیت بصری، عکس دیگر و برش الوان از معماری محلی اضافه کردیم. گرافیکی ظاهراً قوی، ناشی از عنوان گرافیکی ما را به تجربه بیشتری ترغیب نمود. به جای گروه کردن دیگر عناصر متراکم، کلاً طراحی عمارتی را با تفکیک عناصر تا حد امکان ارائه دادیم. عنوان گرافیکی بسیار بزرگ بود و تا لبه های طراحی امتداد داشت. با تعدیل اندازه آن تعادلی دلپذیرتر به وجود آوردیم.

محیط سیاه بین عنوان و تصاویر علامت گرافیکی طراحی را هیجان انگیزتر می سازد. برای سادگی، لوگو را از روی جلد برداشتیم و آن را در جایی دیگر گذاشتیم.

این دو صفحه گسترده داخل بروشور را نشان می دهد. مطابق دو صفحه قبلی هستند که از موضوعات مستقر در روی جلد بروشور تبعیت می کنند. ما تیتر فرعی را عنوان اصلی صفحه و تصاویر نهایتاً کوچک از محل ماوقع را در اولین صفحه گسترده جاگذاری کردیم رنگ های روشن و تیره پس زمینه حسی از سرور و شادمانی به حاشیه صفحات می افزایند.

تمام صفحات گسترده دیگر در این بروشور (نظیر این یکی در بالا) توأم با تغییرات اندکی برای ایجاد تنوع در متن و تصاویر از همین لی آوت تبعیت خواهند نمود.

مقدار متن زیاد: هدف خبرنامه و بروشورها ترغیب مردم به خواندن بالفعل است. مقدار زیاد متن چشمان ما را می پوشاند. برای جذب کردن چشمان خواننده بر روی قسمتی از مقاله ای برایش جالب است دستیابی به آن جزء وظایف طراحان است. حتی اگر به طور یقین مقاله ای برای خواننده جالب نباشد شما می توانید آنها را وسوسه کنید که قسمت کوچکی از آن را بخوانند و سپس به قسمت کوچکتری هدایت کنید که در نتیجه آنها سرتاسر مقاله را بخوانند.

این قطعه نوشتاری تا حدی جدی است. همانند یک خواننده مجدانه علاقمند خواهید شد کل اطلاعات مقاله را بفهمید آیا می توانید تصور کنید که ۱۵ صفحه با تعداد صفحات بیشتری این طور باشند. برای تعدادی از پروژه ها ترجیحاً کمیت های بسیار زیادی از متن از جمله تمیزی، وضوح و یکپارچگی متن مقبولیت دارند اما در موردخواننده تان واقعگرا باشید.

چیدمان سمت چپ تغییرات بهتری است که نه فقط موجب آسان خواندن متن می شود بلکه اجازه می دهد فضای سفید بیشتری به داخل آن قسمت آهسته حرکت کند.

اضافه نمودن مقدار جزئی تر فاصله سطور ظاهر صفحه را کم وزن تر می کند و آن را به میزان کمتری ناخوشایند می سازد.

فضای سفید بین پاراگراف به جای ناصافی (کنگره کردن حاشیه ها) به فراخی صفحه هم کمک می کند و هر پاراگراف مستقل برای خواندن وسوسه انگیز می شود چون خواننده احساس نمی کند که آنها چیزی نظیر تعهد برایش ایجاد کنند. خوب متن این پاراگراف را خواهم خواند که حتماً به سطر بعدی هدایت می کند.

تعدادی از این دستکاری ها بدان معنا است که القاء نماید شما متن کمتری بر روی صفحه دارید. اگرچه این مشکلی برای پروژه شماست اما مزیتی است برای فراخی صفحه، سبکتر کردن صفحه و خلق ظاهری جذاب تر و ادراک بیشتر کلمات بر روی صفحه، بدون افزایش فاصله بیشتر سطور سعی کنید حروفی فشرده، باریک اندام با بلندای کوچکتر (برای مثال سعی کنید به جای فاصله ۷/۱۲، ۴/۱۲ پونت) داشته باشید و این همیشه امکانی برای ایجاد توانایی حروف است.

کاتالوگ

کاتالوگ نیز همانند بروشور در قطع های مختلف چاپ می شود و عمدتاً در اختیار خریداران اجناس و کالاها و یا فرآورده های خوراکی و یا متقضیان خدمات قرار می گیرند تا از آن طریق و به سهولت مشخصات، جنس و قیمت آن را دریابند و نسبت به خرید و سفارش خرید آن اقدام نمایند و یا به مشاغل و خدماتی خاص دسترسی پیدا کنند.

بعضی از کاتالوگ ها در شکلی ساده که حاوی لیست اجناس و کالا ویا خدمات هستند عرضه می شوند و بعضی دیگر همراه با تصویر و در شکلی نفیس ارائه می گردند.

گاهی نیز مؤسسه یا نهادی تبلیغاتی ، لیست اجناس و کالاهای چند شرکت تولیدی و خدماتی را در یک کاتالوگ دسته بندی کرده و به چاپ می رساند. از جمله این کاتالوگ ها می توان کاتالوگ نمایشگاه های کتاب، کاتالوگ نمایشگاه های کالاهای تجارتی و مصرفی یک یا چندین برگ به هم پیوسته ای را که با یکی از قالب های تک برگ، آکاردئونی و یا صحافی شده به صورت مفتول و یا ته چسب که حاوی اطلاعات کلی درباره یک مؤسسه و یا یک کمپانی و یا کارخانه می باشد، بروشور می گویند. اطلاعات مندرج در یک بروشور عبارت است از معرفی اجمالی، شرح عملکرد، عنوان کلی فعالیت ها، تولیدات و محصولات که معمولاً همراه با تصویر و نمودار در قالبی شکیل و چاپی نفیس ارائه می شود. هدف اصلی بروشور، معرفی مؤسسه، کارخانه، کمپانی و یا هر تشکیلات دیگر است. معمولاً نهاد روابط عمومی عهده دار تهیه بروشور می باشد.

اطلاعات یک بروشور می تواند اقتصادی، تجاری، صنفی، اجتماعی، سیاسی، حزبی و یا فرهنگی و هنری باشد؛ اما کاتالوگ ها عموماً دارای اطلاعات اقتصادی وتجاری هستند.

در تنظیم یک بروشور و کاتالوگ، اعم از تک برگ، آکاردئونی و یا دیگر اشکال خلاقانه، بایستی به موضوع، مخاطب، امکانات و کاربری آن توجه شود.

همانگونه که ذکر شد، اطلاعات ارائه شده در بروشورها، کلی، جامع ومشروح هستند که با مطالعه آنها می توان اهداف، روشها، عملکرد و سمت وسوی موضوع بروشور را فهمید.

اطلاعات ارائه شده در کاتالوگ ها، جزئی و ریز بوده و حاوی شرح مختصات و ظرایف مطرح موضوع و کالای معرفی شده در آن می باشد. کاتالوگ ها، در واقع راهنمای کالا ویا کالانامه محسوب می شوند که معمولاً حاوی فهرست کالاهای تولید توسط یک کارخانه و یا مؤسسه هستند. ممکن است یک کاتالوگ حاوی معرفی مشاغل، مؤسسه های خدماتی، اجتماعی و یا فرهنگی نیزباشد. در یک کاتالوگ، نام کالا، مدل، شماره و یا شکل و تصویر آن بامشخصات فنی مختصر و با توضیحات کوتاه ضروری دیگر ذکر می شود تا خریدار را در تصمیم گیری کمک کند.

بعضی از کاتالوگ ها نیز برای سفارش خرید در دسترس مردم قرار داده می شود تا اجناس مورد نیاز خود را مطابق لیست کاتالوگ از فروشگاه مورد نظر درخواست کنند؛ و یا این که مشخصات مؤسسه های خدماتی، فرهنگی و یا مشاغل مختلف را در آن ببینند تا سفارش کار خود را به انجام برسانند.

نقش بروشور و کاتالوگ در جوامع

هدف اصلی هر بروشور و کاتالوگ، دادن آگاهی های لازم و ضروری به مخاطبان بروشور و کاتالوگ می باشد. اگرچه جنبه های معرفی وشرح موضوع ها، فعالیت ها و کالاها مسئله اصلی بروشور و کاتالوگ هست، لکن جنبه های تبلیغی آنها نیز مورد توجه می باشد. معمولاً معرفی و تبلیغ، دوموضوع توأمان هستند که آگاهی هایی نیز برای مخاطبان دارند. زیاد شدن اطلاعات مخاطبان از موضوع های مطرح شده در بروشور و کاتالوگ، چه در خصوص مسائل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، تجاری و یا هر مسئله دیگر،می تواند مردم را در بعضی تصمیم گیریها مصمم تر کرده و برای آنها راهگشا باشد.

اطلاع حاصل کردن از وجود مؤسسه ها، کارخانه ها و تولیدات آنها و با آشنایی با احزاب، نهادها، جمعیت ها و فعالیت ها ی آنها، میزان تحولات اجتماعی، سیاسی، تکنولوژیکی و نوع زندگی را بر ما مکشوف می کنند و انجام فعالیت ها و تصمیم گیری ها ما را سرعت می بخشد.

محتوای بروشورها و کاتالوگ ها می تواند بیانگر سطح بینش مردم، طرز معیشت و آگاهی های آنها باشد ومیزان پیشرفتهایشان را نشان بدهد.

اگرچه بین مجله و روزنامه و بروشور و کاتالوگ تفاوت های بسیاری هست ولکن هر بروشور و کاتالوگ می تواند از جهت اطلاع رسانی تا حدودی نقش مجله، و روزنامه را ایفا کند. در هر حال یک بروشور و کاتالوگ نیز رسانه و مطبوعه ای هستند که همانند مجله، روزنامه و یا کتاب بر روی کاغذ چاپ می شوند و شباهت های زیادی نیز با هم دارند. اغلب در صفحه آرایی و آرایش تصاویر و مطالب و نوشتن تیترهای جذاب در آنها تلاش و کوشش مضاعف به عمل می آید و معمولاً نیز از کاغذ و مقوای مرغوب و چاپ نفیس در تولید آنها بهره گیری می شود؛ چرا که کاتالوگ و بروشور از جنبه تبلیغی بالایی چه به لحاظ فرهنگی، سیاسی و یا اقتصادی دارد.

در اوضاع و احوال کنونی موفقیت سازمانها، نهادها، اعم از ادارات، کارخانه ها، مراکز صنعتی و تولیدی و نهادهای علمی و اقتصادی بیش از پیش به روش بهره برداری آن تشکیلات از اطلاعات وابسته است. جمع آوری به موقع اطلاعات و توزیع مناسب و به هنگام آن در بین مردم یکی از مهمترین عوامل توفیق می باشد.

برقراری ارتباط صحیح بین تولید کننده (ازهر نوع) و مصرف کننده (از هر گروه) و انتخاب مناسب از طریق اطلاع رسانی میسر می شود که یکی از راه های آن به کارگیری بروشور و کاتالوگ است.

در پاره ای موارد، یک بروشور و کاتالوگ می تواند تأثیر بسیار زیادی در انتخاب، تغییر سلیقه و یافتن راه جدید برای دستیابی به یک کالا، گزینش یک مسیر و پیدا کردن یک منبع اطلاعاتی داشته باشد.

مثال۱- بروشور معرفی رشته های تحصیلی در آموزش و پرورش و آموزش عالی که معمولاً حاوی اطلاعاتی در خصوص رشته های تحصیلی، واحدهای درسی، مکان و موقعیت آموزش، وسعت وارتباطات بین المللی واحد آموزشی و … می باشد و می تواند علاقمندان به تحصیل را به سادگی برای انتخاب رشته درسی مورد نظرشان راهنمایی و هدایت کند.

همان گونه که قبلاً بیان شد، بروشورها به تناسب پیغام وشرح و توضیح و کاربردی که دارند، در انواع قطع ها و شکل ها تهیه ، چاپ و توزیع می شوند. به این نمونه ها توجه کنید.

بروشور تک برگی: این بروشور معمولاً در یک برگ که ممکن است اندازه های مختلفی داشته باشد.

مقدار متن زیاد

هدف خبرنامه و بروشورها ترغیب مردم به خواندن بالفعل است. مقدار زیاد متن چشمان ما را می پوشاند. برای جذب کردن چشمان خواننده بر روی قسمتی از مقاله ای که برایش جالب است دستیابی به آن جزء وظایف طراحان است. حتی اگر به طور یقین مقاله ای برای خواننده جالب نباشد شما می توانید آنها را وسوسه کنید که قسمت کوچکی از آن را بخوانند و سپس به قسمت کوچکتری هدایت کنید که در نتیجه آنها سرتاسر مقاله را بخوانند.

این قطعه نوشتاری تا حدی جدی است. همانند یک خواننده مجدانه علاقمند خواهید شد کل اطلاعات مقاله را بفهمید آیا می توانید تصور کنید که ۱۵ صفحه با تعداد صفحات بیشتری این طور باشند . برای تعدادی از پروژه ها ترجیحاً کمیت های بسیار زیادی از متن از جمله تمیزی، وضوح و یکپارچگی متن مقبولیت دارند اما در موردخواننده تان واقعگرا باشید.

حتی اگر هیچ عنصر گرافیکی وجودنداشته باشد بر ای به هم خوردن خاکستری تک رنگ متن شما می توانید با اضافه کردن حروف به صفحه از جذابیت بصری استفاده کنید. اگر خوانندگان از ویژگی این مقاله مهیج نشوند باز هم چشمان آنها سیاهی ها (حروف) و حروف بزرگتر را جلب خواهد کرد و در انتها، آن اطلاعات را پویش می نمایند. نمونه پایین فهرستی از تغییراتی دیگر است که ما برای این صفحه ساختیم.

چیدمان سمت چپ تغییرات بهتری است که نه فقط موجب آسان خواندن متن می شود بلکه اجازه می دهد فضای سفید بیشتری به داخل آن قسمت آهسته حرکت کند.

اضافه نمودن مقدار جزئی تر فاصله سطور ظاهر صفحه را کم وزن تر می کند و آن را به میزان کمتری ناخوشایند می سازد.

فضای سفید بین پاراگراف به جای ناصافی (کنگره کردن حاشیه ها) به فراخی صفحه هم کمک می کند و هر پاراگراف مستقل برای خواندن وسوسه انگیز می شود چون خواننده احساس نمی کند که آنها چیزی نظیر تعهد برایش ایجاد کنند. خوب متن این پاراگراف را خواهم خواند که حتماً به سطر بعدی هدایت می کند.

تعدادی از این دستکاری ها بدان معنا است که القاء نماید شما متن کمتری بر روی صفحه دارید. اگرچه این مشکلی برای پروژه شماست اما مزیتی است برای فراخی صفحه، سبکتر کردن صفحه و خلق ظاهری جذاب تر و ادراک بیشتر کلمات بر روی صفحه، بدون افزایش فاصله بیشتر سطور سعی کنید حروفی فشرده، باریک اندام با بلندای کوچکتر (برای مثال سعی کنید به جای فاصله ۷/۱۲، ۴/۱۲ پونت) داشته باشید و این همیشه امکانی برای ایجاد توانایی حروف است.

هر موضوع بر روی صفحه را با تعدادی دیگر از عناصر بر روی صفحه تراز کنید (برای مثال حاشیه ها را با ستون ها تراز کنید . اگر شما مقررات تراز را نقش می کنید آن را با شور و اشتیاق انجام دهید .فرض کنیم اگر شما عنصری را ۴/۱اینچ ناترا ز می کنید این شبیه یک اشتباه خواهد بود. ضعیف النفس نباشید.

عناصری که قابل تکرارند بیابید (خط ها – عناوین – نوع فونت ها یا نوشت تصاویر- نقاط سیاه بزرگ) و بر شکل دهی طراحی آنها تاکید کنید. تکرار، صفحات متنوع را پیوند خواهد داد.

از پایه کار با ستون های متعدد استفاده کنید چون می توانید در تی اوت نان قابلیت انعطاف را داشته باشید.

گاهی یک رو و گاهی دو رو چاپ می شود بروشورهای تک برگی (آگهی تک برگی ) معمولا در ابعاد زیر چاپ می شوند.

۵/۱۶ . ۲۴ سانتی متر (وزیری)

۵/۶ . ۵/۱۴ سانتی متر (رقعی)

۲۱ . ۲۹ سانتی متر (رحلی)

۲۲ . ۱۱ سانتی متر (پالتویی) و …

بروشور دو برگی (دولتی) : این نوع بروشور از دو برگ (؟) پیوسته تشکیل می شود که به آن دولتی می گویند. این نوع بروشور نیز در اندازه های مختلف چاپ می شود.

بروشور یک برگی تاشو: این نوع بروشور در قطع بزرگ چاپ شده و به قطع کوچکتر بنا می شود که به تناسب بزرگی آن ممکن است چندین «تا» بخورد تا به قطع مورد نظر درآمده و عرضه شود.

بروشور آکاردئونی : ایننوع بروشور در یک برگ دراز پشت و رو چاپ و سپس به شکل آکاردئونی (زیگزاک) تا می شود.

بروشور چند برگی : این بروشور نیز در قطع های مختلف کوچک ، متوسط و بزرگ چاپ شده و از وسط یا مفتول به هم پیوند می خورد. تعداد صفحات این نوع بروشور کم است.

بروشور مفصل: این بروشور با بیش از ۴۸ صفحه و صحافی نه چسب و در اندازه های کوچک ، متوسط و بطرگ چاپ می شود . اینگونه بروشورها معمولا با جلد شمیز و یا گلاسه پوشیده می شود . دلیل سادگی صحافی تمام بروشورها این است که مصرف آنها محدود است. بعضی از ، آنها شاید بیش از یک بار مطالعه و استفاده نشود . مصرف آنها شباهت زیادی به روزنامه دارد. اگر چه بعضا با چاپ و کاغذ بسیار نفیس عرضه می شوند.موضوع و محتوی هماهنگ باشد.

یک طراح موفق و کارآزموده می تواند از نظر جهت دید در کار خویش و به طور متقابل در بیننده اثر بگذارد، اینکه مجموعه طراحی شده به صورت افقی یا عمودی باشد حقیقتا تاثیر گذار است. مثلا شرکتی را در نظر بگیرید که در مورد سازه های هوایی مخابراتی فعالیت می کند . و یا شرکتی که در مورد حفاری چاه عمیق فعالیت دارد.

کاتالوگ راهنمای تلفن ، کاتا لوگ راهنمای مشاغل و امثال اینها را نام برد. کاتالوگ ممکن است گاهی بزرگ و حجیم و گاهی کوچک و کم ورق باشد.

صفحه آرایی بروشور و کاتالوگ

بروشور و کاتالوگ نیز همچون دیگر مکتوبات چاپی با شیوه های مرسوم صفحه آرایی و تنظیم می شود. تمامی نکات و روشهای گرافیکی می تواند یک اثر چاپی را تشکیل، منظم، خوانا و جذاب کند. در بروشوره و کاتالوگ نیز کاربرد دارد تهیه می گوید. مناسب طراحی جلد، به کارگیری حروف متناسب با موضوع و مخاطب و بهره برداری از شکلها، تصویر ها و ریز نقشها و خطوط مختلف و رعایت قطع، از ویژگی های صفحه آرایی آنها می باشد.

بطور کلی صفحه آرایی با اهداف ایجاد انگیزه بیشتر برای خواندن، راحتی در خواندن و ایجاد زیبایی با به کار گیری عناصر بصری معقول است. صفحه آرایی خوب و متناسب با موضوع می تواند رغبت خواننده و مخاطب را افزایش دهد. خصوصا در بروشور و کاتالوگ مسئله دسترسی سریع و آسان مخاطب به موضوع و نکته ای که در جستجوی آن است از اهمیت زیادی برخوردار است .

در صفحه آرایی بعضی از بروشورها و کاتالوگها یک تفاوت عمده وجود دارد و آن اینکه تعداد ستونهای کاتالوگ بیشتر از بروشور می باشد. این وجه تمایز به دلیل اختلاف کاربرهای آنها می باشد.

ابعاد صفحات بروشورها و کاتالوگها نیز همانند کتاب، عموما مطابق اندازه های طلایی و بسیار نزدیک به آن تعیین می شود. می دانیم که مربع یک شکل هندسی چهار وجهی و منظم است و چهار گوش آن هر کدا م دارای زاویه ۹۰ درجه است. اگر نظر این مربع شاخص را رسم کرده و قوسی به مرکز D و به شعاع AB رسم کنیم، امتداد خط DC را در نقطه ای به نام C قطعمی کند، حالا با کشیدن یک خط عمود از نقطه و نیز امتداد دادن خط AB تا نقطه ی B، مستطیل ABCD به دست می آید که ( مستطیل طلایی ) نام دارد و نسبتهای اضلاع آن چنین است :

این اندازه عموما در معماری و هنرها کاربرد وسیعی داشته است و هم اکنون نیز اندازه یک کاغذ ها، مقواها و بسیاری از ورقه های فلزی و محصولات صنعتی همواره که به آنها شیت ، هم گفته می شود بر اساس این نسبت تولید می شود.

این تناسب در صفحات بروشورها و کاتالوگها نیز رعایت می شود . دو صفحه باز شده و روبروی هم نیز از همین تناسب برخوردار است:

همانگونه که ذکر شد، رعایت نسبت های طلایی رسمی در معماری و هنرها به طور کلی کاربرد داشته ولکن هم اکنون شیوه ی استفاده از این نسبت ها دستخوش تغییراتی شده است.

طراحان در صفحه آرایی، غیر از رعایت اندازه ی کاغذ و قطع مورد نظر بعضاً از نسبت های طلایی غیررسمی نیز مدد گرفته و با تنظیم فضای متن، تصویر، سرصفحه ها ودیگر نشانه های بصری به آرایش صفحه مبادرت می ورزند و سعی می کنند که صفحه آرایی آنها به تناسب و حبه موضوع انجام شود. در این حالت هنرمندان سعی در زیباسازی بصری صفحات دارند که خواه ناخواه تناسبات طلایی به گونه ای فطری در کارشان ظهور پیدا می کند.

آشنایی با گرید (پایه کار) بروشور و کاتالوگ

بروشور و کاتالوگ نیز همچون دیگر کارهای چاپی نیاز به کرسی بندی، چهار چوب و یا پایه کار دارد که به آن «گرید» می گویند. گرید بروشور و کاتالوگ بیشترین شباهت را با گرید کتاب و مجله دارد.

گریدها خطوط منظم افقی و عمودی هستند که طول سطرها، فاصله ی سطرها و ستون ها وجایگاه عناصر ثابت صفحه را تعیین می کنند.

خطوط افقی گرید راهنمای کرسی بندی و فاصله ی سطرها هستند و خطوط عمودی نمایانگر آغاز و پایان هر سطر و نیز فاصله ی ستون ها از یکدیگر می باشند.

تعیین طول و عرض ستون مطلب و محل برقراری شماره ی صفحه و دیگر نشانه های ساختاری یک صفحه، موجب یکدستی، سرعت کار و هماهنگی بین اجزاء صفحات می شود. لذا ضرورت دارد تا قبل از شروع صفحه آرایی، کرسی بندی و چهارچوب صفحات را طراحی و شبکه بندی کنیم.

شبکه بندی صفحه گرید معمولاً با رنگ کمرنگ چاپ می شود تا بعداً همچون قالب و جعبه، همه اجزاء صفحه را در خود جای دهد (در عکاسی و تهیه فیلم لیت (کنتراست) از مطالب صفحه، رنگ آبی در فیلم منعکس نمی شود).

تا قبل از پیدایش نرم افزارهای گرافیکی رایانه ای، این کار با دست انجام می گرفت و هنوز نیز در پاره ای موارد از همان شیوه استفاده می کنند.

روش ترسیم گرید بروشور و کاتالوگ (پایه کار)

برای ترسیم گرید، پیش از هر چیز نیازمند اطلاعاتی از قبیل قطع، موضوه و مخاطب هستیم. بروشورها و کاتالوگ های ساده و کوچک دارای گریدی ساده و بروشورها و کاتالوگ های مفصل و بزرگ دارای گریدهای شلوغ تر هستند. کثرت مطالب و ستون ها و با تعدد موضوع آنها و اینکه بروشور و یا کاتالوگ دارای تصویر، طرح و یا نمودار باشد. به گریدهای متعددی نیاز دارد تا بتواند جای گذاری های همه ی آنها را امکان پذیر کند.

یک بروشور و یا کاتالوگ ساده معمولاً دارای گریدی ساده است که ارتفاع مطلب، عرض سطرها و فاصله ی بین آنها و نیز جایگاه شماره صفحه را شامل می شود. درست مانند کتاب اندازه یا بن ابعاد به تناسب قطع و اینکه چه کسانی از بروشور و کاتالوگ استفاده می کنند بستگی دارد. در مواردی که مخاطب بروشور و کاتالوگ عموم مردم باشند. حروف معمولی و برای متخصصین حروف کوچکتر و برای کودکان و نوجوانان حروف درشت تر از معمول به کار گرفته می شود. بروشور و یا کاتالوگ شلوغ نیز از گریدی یا ستون های بیشتر و علامت ها و مشخصه های متنوع تری برخوردار است.

برای ترسیم گریدها، یک برگ کاغذ و یا مقوای گلاسه را به تناسب قطع مورد نظر با نوار چسب روی میز نصب می کنیم. این برگ بایستی به اندازه بدو صفحه ی مقابل هم بوده و بهتر است از هر طرف ۲ سانتی متر حاشیه نیز داشته باشد. گریدصفحه زوج را در سمت راست و گرید صفحه ی فرد را در سمت چپ کاغذ ترسیم می کنیم (برای مطالب فارسی) پس از تنظیم و ترسیم چهارچوب این دو صفحه و تقسیم ستونها، فاصله ی سطرها را بر اساس اندازه ی حروف خط کشی می کنیم خوب است خطوط سطرها را با راپید ۲/۰ و خطوط اصلی و کلی را با راپید ۳/۰ ترسیم کنیم. برای اینکه خطوط از دقت لازم و گونیای کامل برخوردار باشد، از خط T و گونیا استفاده کرده و محل شماره ی صفحه و دیگر قسمت ها را نیز تعیین و ترسیم می کنیم.

قطع های رایج بروشور و کاتالوگ

در درس آشنایی با انواع بروشور و کاتالوگ با قطع های مختلف آشنا شدید. شرح مفصل این قطع ها نیز در صفحه ی ۳۶ تا ۴۰ کتاب «صفحه آرایی کتاب» (۱) توضیح داده شده است. قطع های مذکور در کتاب، مجله، بروشور و کاتالوگ عموماً یکسان هستند. تفاوت عمده ی بروشور با دیگر موارد اکثراً در نوع صفحه آرای و صحافی آنها می باشد. کتاب، مجله و دیگر خواندنیها معمولاً دارای صحافی معمولی مفتولی، ته چسب و یا ته دوخت دارند که بعضی از بروشورها و کاتالوگ ها نیز با همین شیوه صحافی می شوند لکن بروشورهایی با صحافی ساده تهیه می شوند که فقط شامل چند «تا» هستند.

ممکن است یک بروشور در قطع دو و نیم ورقی (۷۰*۵۰ سانتی متر) چاپ و یا چند «تا»ی پشت و رو ظاهراً به یک جزوه کوچک تبدیل شوند که برای مطالعه ی آن بایستی این «تا»ها باز شود. بعضی از بروشورها پس از باز شدن به شکل یک پوستر نیز دیده می شوند.

جلد این نوع بروشورها نیز سرخود است در واقع روی یکی از «لت»های روی جلد آن را تشکیل می دهد.

با بعضی از این نوع بروشورها در درس «آشنایی با بروشور و کاتالوگ» آشنا شدید.

طراحی جلد بروشور و کاتالوگ (اجرای آزاد)

جلد بروشور نیز همانند جلد کتاب ومجله عهده دار پوشش و حفاظت صفحات آن است. ضمن اینکه معرف محتوای درون خود نیز هست.